محافظت از حفره دندان
استخوان فک پس از کشیدن دندان باید محافظت شود تا بتواند شکل حفره دندان را حفظ نماید. اگر حفره دندان خوب حفظ نشود، استخوان به سرعت باز جذب شده و در نتیجه ظرف شش ماه اول پس از کشیدن دندان 30 تا 60% از حجم استخوان تحلیل میرود. استخوان فک درصورتی که پسروی کرده و تحلیل برود دیگر شکل اولیه خود را باز نخواهد یافت و کانتور بافتها تغییر خواهد کرد.
بدن انسان هرگونه بافتی را که غیر ضروری تلقی کند، بازجذب مینماید. به این صورت که اگر بخشی از استخوان بی استفاده بماند و هیچ فشاری در کارهای روزمره به آن وارد نشود، تحریک نمیشود بنابراین توسط بدن باز جذب شده و کاهش مییابد. استخوان فک نیز از این قاعده مستثنی نیست و در صورتی که جای خالی دندان از دست رفته پر نشود، تحلیل میرود.
بازسازی و پیوند استخوان فک
افزایش استخوان و پیوند استخوان چیست؟
افرادی که دچار پسروی و تحلیل استخوان فک شدهاند، میتوانند با افزایش و یا پیوند استخوان، ساختار استخوانی از دست رفته را ترمیم نمایند. همین کار در مورد بافت لثه نیز انجام میشود که در آن برای ترمیم لثه از پیوند بافت نرم استفاده میشود. پیوند استخوان (bone grafting) در شرایطی استفاده میشود که مقدار زیادی بافت استخوان تخریب شده و باید جایگزین شود اما در افزایش استخوان (bone augmentation) مقدار کمی بافت استخوان جایگزین میشود.
دلایل نیاز به پیوند یا افزایش استخوان چیست؟
هنگامی که دندانها سالم هستند و محکم در جای خود قرار گرفته اند، استخوان فک نیز سالم و محکم است. اما به دلایل مختلف ممکن است استخوان فک تحلیل رفته و در نتیجه دندان پشتیبانی خود را از دست داده و لق شده و در نهایت بیفتد. در پیوند و افزایش استخوان تلاش میشود استخوان از دست رفته بازسازی شود تا ایمپلنت جایگزین دندان را محکم در جای خود نگه داشته و پشتیبانی کند.
خشکی حفره دندان
خشکی حفره دندان چیست؟
خشکی حفره دندان (Dry Socket) یکی از عوارض متداول کشیدن دندان است که با درد شدید مشخص میشود. زمانی این اتفاق رخ میدهد که لخته خونی که پس از کشیدن دندان در حفره دندان تشکیل شده بود از دست رفته و استخوان داخل حفره دندان نمایان میشود. این وضعیت یکی از دردناکترین مشکلات دندانی است. به خشکی حفره دندان اُستئیت آلوئولار (alveolar osteitis) نیز گفته میشود.
کدام بخشهای دهان بیشتر از همه دچار پوسیدگی میشوند
1- شیارهای سطح جونده دندانهای عقبی
شیارهای زیادی در سطح جونده دندانها وجود دارد. همچنین دندانها حاوی تعدادی نقاط فرورفته هستند. برخی از دندانهای آسیا در سطح کناری خود فرورفتگیهای دارند که معمولاً از همانجا پوسیدگی دندان آغاز میشود. این نقاط فرورفته را در سطح زبانی دندانهای آسیای بالایی و در سطح گونه ای دندانهای آسیای پایینی میتوانید ببینید.
2- سطح بین دندانها
در حالت طبیعی، تمام دندانها از پهلو با یکدیگر تماس دارند به جز دندانهایی که در انتهای دهان قرار گرفتهاند. در ناحیه بین دندانها، دسترسی مسواک دشوار بوده و تمیز کردن جرم و پلاک به راحتی انجام نمیشود. بنابراین این محل برای تجمع پلاک و باکتریها و در نتیجه ایجاد پوسیدگی بسیار مناسب است، به ویژه اگر عادت به نخ دندان کشیدن روزانه نداشته باشید.
تفاوت بین عکس پرتوی ایکس دیجیتالی و فیلمی
در گذشته برای گرفتن عکس پرتوی ایکس از فیلم استفاده میشد. این فیلم مشابه همان فیلمهایی بود که در دوربین عکاسی و فیلمبرداری مورد استفاده قرار میگرفت. به این صورت که باید به درستی و با دقت در اتاقی تاریک ظاهر میشد. با پیشرفت تکنولوژی، عکس پرتوی ایکس دیجیتالی وارد دنیای دندانپزشکی شد. در عکسهای دیجیتالی به جای فیلم، از حسگرهای دیجیتالی برای ایجاد و ثبت تصویر استفاده میشود.
انواع عکس پرتوی ایکس
عکس پرتوی ایکس که به عنوان رادیوگراف شناخته میشود، بخش مهمی از تشخیص و درمان دندانپزشکی در دنیای امروزی است. اگرچه عکس پرتوی ایکس یک ابزار تشخیصی است، اما یکی از ابزارهای پیشگیری نیز به شمار میآید و به دندانپزشک کمک میکند مشکلات احتمالی دندانی را پیش از بروز مشکلات جدی در آینده شناسایی و درمان نماید.
پرتوی ایکس چه چیزهایی را نشان میدهد؟
عکس داخل دهانی پرتوی ایکس متداولترین نوع رادیوگرافی در دندانپزشکی است. عکس پرتوی ایکس میتواند جزئیات خوبی در مورد دندانها، استخوان و بافتهای پیرامون دهان ارائه کند. برای موارد زیر از عکس پرتوی ایکس استفاده میشود:
- شناسایی پوسیدگی دندان
- بررسی ریشه های دندان
- بررسی سلامت استخوان اطراف دندان
- تشخیص و شناسایی بیماریهای لثه
- مشاهده وضعیت دندانهای در حال رشد
جلو زدن دندانهای جلویی در اثر فشار زبان
توجه داشته باشید این اطلاعات مربوط به کودکان است و شامل بزرگسالان نمیشود.
فشار زبان (الگوی غیرطبیعی بلع) به وضعیتی گفته میشود که در آن فرد در هنگام بلعیدن زبان را به جای کام، به دندانها فشار میدهد. در حالت طبیعی بلع، میانه زبان باید در سقف دهان جای بگیرد نه بین دندانها . قرار دادن زبان بین دندانها باعث میشود دندانها به جلو رانده شوند.
فشار زبان و ناهنجاری عضله صورت همه بخشی از محیط عملکردی - عضله ای پیچیدهای هستند که میتواند مشکلات زیادی در زمینه ارتودنسی ایجاد نماید. اگر مشکلات عملکردی - عضله ای به خوبی درمان نشود، درمان ارتودنسی ممکن است با شکست مواجه شود.
عمل بلع در طول شبانه روز 2000 مرتبه اتفاق میافتد. در هر بار بلع، زبان میتواند فشار لحظه ای معادل نیم تا دو و نیم کیلوگرم به ساختارهای پیرامون دهان وارد نماید. این فشار، می تواند استخوان و دندانها را به سمت جلو یا دور از هم هل دهد. بلع غیرطبیعی می تواند باعث شود دندانها به موقعیت نادرست جابهجا شوند و رشد صورت و دندانها انحراف پیدا کند و از حالت طبیعی خارج شود.
تکیه گاه موقتی یا مینی ایمپلنت در ارتودنسی
تکنولوژیهای جدید تغییرات زیادی در نتایج درمانهای دندانپزشکی حاصل کرده است. انکوریج یا تکیه گاه موقتی (TAD) اگر چه روش جدیدی محسوب نمی شود و استفاده از آن از سال 1980 آغاز شده است اما امروزه بسیار گستردگی و پذیرش بیشتری یافته و از امکانات جدیدتری برای آن استفاده می شود. فواید تکیه گاه موقتی در ارتودنسی شگفت انگیز است. در اینجا نگاه دقیق تری به تکیه گاه ارتودنسی خواهیم داشت.
تکیه گاه موقتی چیست؟
تکیه گاه موقتی ارتودنسی یک پیچ کوچک مانند ایمپلنت دندان است که از آلیاژ تیتانیوم ساخته می شود. همان طور که از نام تکیه گاه موقتی پیداست به صورت موقتی (چند ماهه) در ارتودنسی از آن استفاده شده و سپس خارج می شود. عملکرد تکیه گاه موقتی، ایجاد نقطه ای ثابت است که اجزایی مانند دندانها موقعیتشان نسبت به این نقطه ثابت تغییر می کند (شکل بالا).
کاشت ایمپلنت دندان پیش از درمان ارتودنسی یا پس از آن؟
کاشت ایمپلنت دندان و درمان ارتودنسی هر دو بهبود قابل توجهی در زیبایی لبخند و عملکرد جویدن ایجاد می کنند. گاهی اوقات برای دستیابی به بهترین نتیجه از هر دو درمان ایمپلنت و ارتودنسی استفاده می شود. در مواردی که بیمار می خواهد هر دو درمان را انجام دهد، مسئله زمان بندی و تقدم و تاخر درمانها اهمیت زیادی پیدا می کند.
ابتدا ارتودنتیست و جراح دهان باید وضعیت دهان بیمار را ارزیابی کرده و برنامه ریزی درمانی برای ایمپلنت و ارتودنسی انجام دهند. در اکثر موارد بیمار باید ابتدا ارتودنسی کند تا فضای کافی برای کاشت ایمپلنت دندان فراهم گردد. به خصوص در مواردی که دندانهای مجاور جای خالی به سمت جای خالی کج شده اند و فضا را محدود ساخته اند، این موضوع اهمیت ویژه ای پیدا می کند. به علاوه دندانهایی که به شدت ناهمراستا شده و از ردیف خارج شده اند باید پیش از کاشت ایمپلنت صاف و ردیف شوند تا بتوان ایمپلنت را در بهترین موقعیت کاشت.
نقص مینای دندان یا هیپوپلازی مینا
نقص مینای دندان یک نقص رشدی است که با ضعف یا گچی بودن مینا و کم بودن ضخامت یا کیفیت آن مشخص می شود. متداولترین نشانه نقص مینا وجود لکه های گچی سفید، کرمی یا قهوه ای روی دندان است. دندان آسیای بزرگی که اولین دندان دائمی آسیا است (مولر 6 ساله) بیشتر از همه دچار این عارضه می شود.
مینا یک لایه محافظ سفید رنگ است که سطح بیرونی تاج دندان را می پوشاند. مینا سخت ترین و معدنی ترین بخش بدن است. تشکیل لایه مینا فرایندی بسیار حساس است و هر گونه اختلال در مرحله رشد دندان می تواند به نقایص مینا منجر شود. نقص مینا در دندان شیری یا دائمی ممکن است اتفاق بیفتد.