انواع عکس پرتوی ایکس

عکس پرتوی ایکس که به عنوان رادیوگراف شناخته می‌شود، بخش مهمی از تشخیص و درمان دندانپزشکی در دنیای امروزی است. اگرچه عکس پرتوی ایکس یک ابزار تشخیصی است، اما یکی از ابزارهای پیشگیری نیز به شمار می‌آید و به دندانپزشک کمک می‌کند مشکلات احتمالی دندانی را پیش از بروز مشکلات جدی در آینده شناسایی و درمان نماید.
پرتوی ایکس چه چیزهایی را نشان می‌دهد؟
عکس داخل دهانی پرتوی ایکس متداول‌ترین نوع رادیوگرافی در دندانپزشکی است. عکس پرتوی ایکس می‌تواند جزئیات خوبی در مورد دندان‌ها، استخوان و بافت‌های پیرامون دهان ارائه کند. برای موارد زیر از عکس پرتوی ایکس استفاده می‌شود:
- شناسایی پوسیدگی دندان
- بررسی ریشه‌ های دندان
- بررسی سلامت استخوان اطراف دندان
- تشخیص و شناسایی بیماریهای لثه
- مشاهده وضعیت دندان‌های در حال رشد

روش عکس‌برداری پرتوی ایکس
معمولاً عکس پرتو ایکس در مطب دندانپزشکی انجام می‌شود.
1- آماده شدن برای عکس . ابتدا لباس محافظ مخصوصی برای محافظت از بدن در مقابل تشعشع به تن می‌کنید. سپس یک وسیله کوچک پلاستیکی در دهان شما قرار داده می‌شود و از شما خواسته می‌شود آن را گاز بگیرید.
2- عکس‌برداری . تکنسین، عکس پرتوی ایکس را از ناحیه مورد نظر می‌گیرد. این فرایند کاملاً بدون درد بوده و ممکن است تکرار شود تا زمانی که تصویر مطلوبی از تمامی دهان به دست بیاید.
عکس پرتوی ایکس به دو گروه اصلی داخل دهانی و خارج دهانی تقسیم می‌شود. در مورد عکس داخل دهانی فیلم پرتوی ایکس در داخل دهان قرار می‌گیرد و در نوع دیگر فیلم در خارج از دهان قرار دارد.
عکس پرتوی ایکس داخل دهانی
پرتوی ایکس داخل دهانی متداول‌ترین نوع عکس دندانپزشکی است. این عکس‌ها جزئیات بسیار خوبی دارند. از عکس‌های داخل دهانی برای اهداف زیر استفاده می‌شود:
- پیدا کردن پوسیدگی دندان
- مشاهده و معاینه ریشه‌ های دندان
- بررسی سلامت استخوان اطراف دندان
- مشاهده وضعیت دندان‌های در حال رشد
- نظارت بر سلامت دندان
انواع گوناگون عکس پرتوی ایکس داخل دهانی جنبه‌های مختلفی از دندان را نشان می‌دهند.
عکس پرتوی ایکس بایت وینگ
این نوع عکس پرتوی ایکس، تاج دندان‌های افراد را به خوبی نشان می‌دهد. دندانپزشک یک یا دو عکس پرتوی ایکس بایت وینگ از هر طرف از دندان می‌گیرد. هر عکس دندان‌های آسیای بزرگ و کوچک بالا و پایین را نشان می دهد. این تصاویر بایت وینگ (bitewing) نام دارد چون شما یک وسیله بال شکل را گاز می‌گیرید و در حین تاباندن پرتوی ایکس، تصویر بر روی فیلمی که داخل آن وسیله قرار دارد ثبت می شود (بایت به معنی گاز گرفتن و وینگ به معنی بال است).

این تصاویر پرتوی ایکس به دندانپزشک کمک می کند پوسیدگی بین دندانهای عقبی را شناسایی کند.

عکس پرتوی ایکس پری اپیکال
این تصاویر تنها یک یا دو دندان را در هر مرتبه عکسبرداری نشان می دهند. عکس پرتوی ایکس پری اپیکال مشابه بایت وینگ است اما تمامی طول هر دندان از تاج تا ریشه را نشان می دهد. دندانپزشک بسته به وضعیت سلامتی و سابقه دندانپزشکی بیمار، ممکن است عکس رادیوگرافی کامل دهان را توصیه کند. در این عکسها تمامی دندانها از تاج تا ریشه و ساختارهای پشتیبانی کننده آنها دیده می شوند. در این تصاویر هم از رادیوگرافهای پری اپیکال و هم بایت وینگ استفاده می شود.
عکس پرتوی ایکس اکلوزال
این تصاویر از بیشتر عکسهای پرتوی ایکس بزرگتر هستند و رویش دندان و موقعیت آنها را مشخص می کنند. هر عکس پرتوی ایکس اکلوزال تقریبا یک قوس کامل دندانی فک بالا یا پایین را نشان می دهد.
عکسهای پرتوی ایکس خارج دهانی
در عکسهای خارج دهانی دیگر لازم نیست فیلم را گاز بگیرید بلکه فیلم در خارج از دهان قرار داده می شود. به این تصاویر، عکس پرتوی ایکس بزرگ نیز گفته می شود. در این تصاویر دندانها دیده می شوند و اطلاعاتی نیز پیرامون فک و جمجمه در اختیار دندانپزشک قرار می گیرد. عکسهای خارج دهانی برای موارد زیر استفاده می شوند:
- ردیابی و نظارت بر رشد و تکامل دندان
- بررسی وضعیت دندانهای نهفته
- بررسی ارتباط بین دندانها و فکها
- بررسی استخوانهای صورت
عکسهای پرتوی ایکس خارج دهانی جزئیات کمتری نسبت به عکسهای داخل دهانی در بر دارند. به همین علت معمولا برای شناسایی پوسیدگی و ترک خوردگی و نواقص دندان استفاده نمی شوند.
عکس پرتوی ایکس پانورامیک

این تصاویر کل دهان را تنها در یک عکس نشان می دهند. عکس پانورامیک تمام دندانهای فکهای بالا و پایین را در بر می گیرد. برای تهیه این نوع عکس پرتوی ایکس، دستگاه مخصوصی لازم است. سر تیوب که پرتوی ایکس را می تاباند پشت سر شما قرار گرفته و می چرخد در حالی که فیلم در جلوی شما به صورت دایره ای می چرخد. به این صورت زاویه دید کامل و گسترده ای از فکها ایجاد می شود که در یک عکس تصویر می گردد. چون این دستگاه در مسیر مشخصی حرکت می کند باید به دقت در موقعیت مناسب قرار بگیرید.
پرتوی ایکس سفالومتری
این عکس از تمامی یک طرف صورت گرفته می شود. از عکس سفالومتری برای بررسی موقعیت دندانها نسبت به فک و نیمرخ صورت استفاده می شود. ارتودنتیست از این تصاویر برای مشخص کردن بهترین نوع درمان ارتودنسی استفاده می کند.
توموگرافی کامپیوتری پرتو مخروطی یا سی تی اسکن
این تصاویر سه بعدی هستند. شما می نشینید یا می ایستید در حالی که دستگاه دور سر شما می چرخد. پرتوی تابانده شده به جای فن شکل بودن که در سی تی پزشکی استاندارد وجود دارد، مخروطی شکل است. اسکن پرتو مخروطی تشعشع کمتری نسبت به سی تی اسکن پزشکی دارد اما در مقایسه با همه انواع عکس پرتوی ایکس دندانپزشکی دیگر، تشعشع آن بیشتر است. سی تی اسکن دندانی برای انتخاب و کاشت ایمپلنت دندان و همچنین تعیین موقعیت دندان نهفته در فک مفید است.
توموگرافی کامپیوتری استاندارد یا سی تی اسکن
این نوع تصاویر پرتوی ایکس در اتاق رادیولوژی باید گرفته شوند. معمولا در حین تصویر برداری بیمار دراز می کشد. میزان تشعشع در این دستگاه نسبت به سی تی پرتو مخروطی بیشتر است. سی تی اسکن استاندارد برای تعیین اندازه و محل دقیق ایمپلنت ممکن است استفاده شود.
عکسهای دیجیتالی
عکسهای دیجیتالی دندانپزشکی یکی از جدیدترین تکنیکهای پرتوی ایکس است. فیلم معمولی پرتوی ایکس با یک پد یا حسگر الکترونیکی مسطح جایگزین شده است و تصویر در کامپیوتر ثبت و ذخیره می شود و بر روی نمایشگر مشاهده می گردد و البته قابل چاپ نیز هست. عکس دیجیتالی پرتوی ایکسی که در دفعات مختلف گرفته شده است را می توان با استفاده از پردازش کامپیوتری که تفاوتهای بین دو تصویر را به روشنی مشخص می کند، مقایسه کرد. بنابراین به کمک این روش می توان تغییرات بسیار جزئی را نیز زود شناسایی کرد. در عکس پرتوی ایکس دیجیتالی میزان تشعشع نصف عکس پرتوی ایکس معمولی است.

http://www.colgate.com/en/us/oc/oral-health/procedures/x-rays/article/types-of-X-rays