دندانهای شیری تنها برای جویدن غذا و صحبت کردن استفاده نمی شوند بلکه محافظ لثه و استخوان فک بوده و فضا و شرایط را برای بیرون زدن دندانهای دائمی آماده نگه می دارند. اما در صورتی که دندان شیری کودک زودتر از موعد بیفتد، باید با استفاده از فضا نگهدار جای خالی آن حفظ شود. در غیر این صورت دندانهای مجاور به سمت فضای خالی حرکت کرده و تمام یا بخشی از آن را پر می کنند. در این حالت دندان دائمی در موقعیت نامناسبی بیرون زده و کج می شود چون فضای کافی برای آن وجود ندارد. دلایل زود افتادن دندان شیری - ممکن است در یک حادثه یا زمین خوردن دندان کنده شود - به علت پوسیدگی شدید دندان که عفونت کرده، دندان کشیده شده است - از بدو تولد دندان بیرون نزده است - برخی بیماریها منجر به از دست دادن دندان شده اند چند نوع...

ونیر برای افزایش زیبایی دندان و لبخند استفاده می شود. اگر از اندازه یا شکل دندان خود راضی نیستید یا تغییر رنگ زیاد دندانتان باعث شرمندگی شما شده است به طوری که ترجیح می دهید لبخند نزنید، این مشکل را به راحتی با ونیر کردن دندانها می توانید برطرف کنید.
ونیر پوسته ناaزک همرنگ دندان است که معمولا جنس آن پورسلین بوده و بر سطح جلویی دندانها چسبانده می شود تا شکل و اندازه آنها را به صورت دلخواه شما در بیاورد. اما اگر به واسطه وارد آمدن ضربه لب پر شود یا به دلیل دیگری بخواهیم آن را عوض کنیم، آیا امکان تعویض ونیر وجود دارد؟ در اینجا درباره این سوال و سوالات مشابه دیگر بیشتر می خوانید.
آسیب دیدن ونیر دندان
به طور کلی دوام ونیرهای پورسلین با مراقبت و نگهداری مناسب 10 سال است و موارد زیادی دیده شده که طول عمر ونیر فراتر از مقدار پیش بینی شده بوده است. برای افزایش دوام ونیر باید به درستی از آن مراقبت کنید تا زیبایی لبخندتان سالهای سال حفظ شود.

نگهدارنده ارتودنسی یا ریتینر (retainer) برای حفظ موقعیت جدید دندانها پس از برداشتن براکت استفاده می شود. دندانها بافتهای زنده ای هستند که به مرور زمان ممکن است تغییر کنند. بسیاری از افراد که نگهدارنده ارتودنسی دارند، نمی دانند چگونه از آن استفاده کنند یا چطور باید با آن رفتار کنند. در اینجا با نکات مهمی در این زمینه آشنا می شوید:

آنالیز بایت چیست؟
آنالیز بایت (bite analysis) عملی است که برای تعیین موقعیت فک پایین نسبت به فک بالا انجام می شود. از لحاظ جایگاه فک پایین و بالا نسبت به هم، فک پایین موقعیت ثابتی ندارد. به طوری که بر اساس داده های به دست آمده از گیرنده های کوچک موجود در سیستم پریودنتال، سیستم عضلات و مفصل فک، بهترین حالت برای آن بارها و بارها توسط مغز مجددا محاسبه می شود. بنابراین سیستم جویدن میتواند به سرعت با ساییدگی دندانها و از دست دادن دندان خود را تنظیم کند. در بیشتر موارد شما تنها صبح هنگام متوجه پدیده تغییر موقعیت فک پایین می شوید. بسیاری از افراد شبها با دهان باز می خوابند بنابراین محاسبه موقعیت بهینه فک پایین در مغزشان پاک می شود. نتیجه این است که این افراد صبح هنگام احساس می کنند دندانهایشان بر روی هم تنظیم نیستند. تنها پس از چند بار حرکت جویدن، مغز موقعیت درست فک را بازشناسایی می کند. این کار بر اساس داده های گیرنده های حساس انجام می شود و به این صورت می توانید روزتان را با موقعیت درست دندانها ادامه دهید. اگر فک پایین در موقعیت نامناسبی فشار وارد کند ( مثلا به علت پرکردگی یا روکش (پروتز) دندانی نامناسب)، می تواند درد صورت، درد مفصل فک و حتی سردرد به دنبال داشته باشد.
در افرادی که مجموعه دندانهایشان کامل است، موقعیت فک به واسطه دندان بندی تعیین می شود. در افرادی که دندانهای بسیار کمی در دهانشان وجود دارد و یا اصلا دندان ندارند، دندانپزشک نیاز به اطلاعاتی راجع به چگونگی موقعیت فکها نسبت به هم دارد تا بتواند پروتز دندانی مناسبی آماده کند. آنالیز بایت ارتباط فکها نسبت به هم را به دندانپزشک نشان می دهد.

زمانی که درمان ارتودنسی تمام می شود و براکت از دهان خارج می گردد، استفاده از نگهدارنده ارتودنسی یا ریتینر (retainer) بخش بسیار مهمی از موفقیت درمان محسوب میشود، چرا که نگهدارنده به حفظ موقعیت جدید دندانها کمک کرده و اجازه نمی دهد حاصل چندین ماه زحمت بیمار به مرور زمان از بین برود و همه چیز به نقطه شروع بازگردد. این ابزار معمولا توسط کسی ساخته می شود که درمان براکت را برای بیمار انجام داده است. به طور کلی دو نوع نگهدارنده ارتودنسی وجود دارد: ثابت و غیر ثابت. انتخاب نوع مناسب آن بستگی دارد به نیازهای بالینی و فردی، خواسته بیمار و انتظاری که از عملکرد این ابزار وجود دارد. نگهدارنده ثابت ارتودنسی نوع ثابت نگهدارنده معمولا از یک سیم نازک تشکیل شده است که در پشت دندانهای بالا یا پایین قرار می گیرد...

براکت یکی از شناخته شده ترین ابزارهای ارتودنسی است که برای صاف و ردیف کردن دندانهای کج و بهم ریخته استفاده میشود. به طور کلی دو نوع ارتودنسی وجود دارد: ثابت و غیر ثابت (متحرک). معمولا بیشتر درمانهای ارتودنسی مورد استفاده براکتهای ثابت هستند که شامل سیم و براکت میشوند و احتمالا همه با آن آشنایی دارند. اما در صورتی که شدت بهم ریختگی و نامرتب بودن دندانها خفیف باشد یا بیمار در سن رشد قرار داشته باشد، میتوان برای درمان ارتودنسی از پلاکهای غیر ثابت و قابل در آوردن استفاده کرد.
انواع ارتودنسی غیر ثابت
ارتودنسی غیر ثابت انواع زیادی دارند و از نظر عملکرد نیز متفاوتند. برخی افراد ممکن است تفاوت پلاکهای متحرک و غیر ثابت را متوجه نشوند چون همه آنها را میتوان از دهان خارج کرد.

فواید درمان ارتودنسی تنها محدود به تغییرات فیزیکی اصلاح بایت و صاف و مرتب شدن دندانها نمیشود بلکه عزت نفس فرد نیز بهبود می یابد. اگر چه صاف و ردیف بودن دندانها مهم است اما برطرف کردن مشکلات احتمالی ناشی از مشکلات فک و دندانها نیز اهمیت بسزایی دارد. دندانهای کج و بهم ریخته یا مشکلات فک می توانند باعث شوند فرد نتواند دندانهای خود را به درستی تمیز کند و این امر موجب پوسیدگی دندان و احتمالا بیماری لثه و یا از دست دادن دندان می شود. مشکلات ارتودنسی اگر درمان نشوند منجر به مشکلاتی در جویدن غذا و در نتیجه گوارش، مشکلاتی در تکلم و ساییدگی غیر طبیعی سطح دندانها میشوند. به مرور زمان فشار بیش از حدی که به واسطه مشکلات فک و دندانها بر بافتهای لثه و استخوان پشتیبان دندان وارد می شود، بر مفاصل فک تاثیر گذاشته و منجر به مشکلاتی مانند سردرد و یا درد صورت و گردن میشود.
انجمن ارتودنسی امریکا توصیه می کند کودکان از 7 سالگی تحت ارزیابی ارتودنسی قرار بگیرند. درمان ارتودنسی را می توان در هر سنی انجام داد اما اگر درمان به موقع صورت بگیرد حداکثر تاثیر را خواهد داشت.

فضا نگهدار چیست؟
هنگامی که دندانی می افتد یا کنده میشود، دندانهای دو طرف آن شروع به حرکت به سمت فضای خالی ایجاد شده میکنند تا آن را پر کنند. گاهی اوقات در درمان ارتودنسی از همین ویژگی استفاده میشود به این صورت که دندانی کشیده میشود تا جای خود را به بقیه دندانها بدهد و با فضای ایجاد شده، دندانها صاف و مرتب شوند.
اما برخی از مواقع این حرکت دندانها به سمت فضای خالی خوب نیست. فرض کنید کودکی که دندانهای شیری دارد، زودتر از زمان طبیعی دندان آسیای (مولر دوم) خود را از دست بدهد. دندان مولر دوم در واقع دومین دندان از عقب دهان است. این اتفاق ممکن است به دلیل پوسیدگی زیاد و عمیق دندان رخ دهد که در این صورت نمیتوان با پر کردن دندان، آن را ترمیم کرد. دندان آسیا که در پشت دندان از دست رفته قرار دارد، برای پر کردن این جای خالی دندان حرکت میکند.

گاهی در درمان ارتودنسی متوجه میشوید یک قطعه کش پلاستیکی (معمولا رنگی) از یک براکت به براکت مجاور کشیده شده است (کش صورتی رنگ در شکل بالا)، در حالی که این کش بین همه براکتها نیست. اگر به تصویر بالا خوب نگاه کنید (جدا از براکتهای رنگی)، متوجه میشوید بین دندان مرکزی بالا و دندان مجاور آن (سمت چپ تصویر) مقداری فاصله وجود دارد. ارتودنتیست در شرایطی از این کش پلاستیکی استفاده میکند که میخواهد مطمئن شود فاصله زیادی بین دو دندان جلویی ایجاد نمیشود. یک روش دیگر برای نگه داشتن دندانها در کنار هم و جلوگیری از ایجاد فاصله بین آنها در هنگام اعمال نیرو توسط براکت، استفاده از زنجیر پلاستیکی یا پاور چِین (power chain) است.

بسیاری از والدین سوال میکنند آیا پس از درمان براکت فرزندشان، لازم است فرنکتومی لبی نیز انجام شود. در اینجا نگاهی به کتابهای مرجع دندانپزشکی و ارتودنسی می اندازیم تا ببینیم فرنکتومی پس از درمان براکت لازم است یا خیر. لازم به ذکر است فرنکتومی را قبل از درمان ارتودنسی ثابت با براکت نمیتوان انجام داد، چرا که اعتقاد بر این است که تشکیل بافت همبند ممکن است مانع از حرکت دندانها به سمت یکدیگر شده و در نتیجه فاصله ای دائمی بین دو دندان جلویی بالا ایجاد شود.
فرنکتومی لبی پس از براکت: از دیدگاه ارتودنسی
یکی از کتابهای مرجع در این زمینه، Contemporary Orthodontics تالیف پروفیت است. در این کتاب احتمال بازگشت دندانها به موقعیت قبلی پس از خارج کردن براکت مطرح شده است. پروفیت میگوید:
"یکی از دلایل بازگشت دندانها ممکن است وجود فرنوم لبی بزرگ یا بیش از حد متصل، باشد. فرنکتومی پس از بستن فاصله بین دندانها و نگهداری موقعیت جدید دندانها در برخی موارد لازم است اما به سختی میتوان تنها از روی ظاهر فرنوم لبی مشخص کرد فرنوم در مشکل بازگشت دندانها به موقعیت قبلی چقدر نقش دارد. بنابراین انجام فرنکتومی پیش از درمان منع شده و پس از درمان نیز باید تنها در صورتی انجام شود که دندانها مایل به فاصله گرفتن از هم هستند و این عمل برای جلوگیری از ایجاد فاصله بین دندانها ضروری به نظر میرسد. "