انواع ترک خوردن و شکستگی دندان

ترک ‌خوردگی دندان خواه در اثر ساییدگی بلند مدت باشد یا ضربه و جراحت ناگهانی، علائم گوناگونی از درد گاه به گاه به هنگام جویدن غذا تا درد شدید در هنگام خوردن غذای سرد یا داغ می‌تواند ایجاد نماید. در بسیاری از موارد ممکن است درد پیوسته نباشد و هر از گاهی ایجاد شود. در چنین شرایطی تشخیص علت و محل دقیق دندان درد کار دشواری است. اگر چنین علائمی را تجربه می‌کنید یا به ترک‌ خوردگی دندان شک دارید، حتماً هر چه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه کنید.
تخصص یک اندودنتیست نجات دندان‌های ترک خورده و آسیب دیده است. دندان هر چه زودتر تحت درمان قرار بگیرد، نتایج درمان بهتر خواهد بود. دندان ترک خورده یا شکسته پس از درمان دوباره عملکرد و زیبایی خود را بازمی‌یابد و ممکن است سال‌های سال و یا حتی تا آخر عمر بتوانید بدون درد و ناراحتی از آن استفاده کنید.
از کجا بدانیم دندانمان ترک خورده است؟
ترک ‌خوردگی دندان علائم گوناگونی از جمله درد در هنگام جویدن غذا و یا هنگام برداشته شدن فشار و یا درد در هنگام قرار گیری دندان در معرض دماهای شدید (سرد یا داغ) ایجاد می‌نماید. در بسیاری از موارد ممکن است درد گهگاهی اتفاق بیفتد و دائمی نباشد.

شکل- ساختار دندان به ترتیب از بالا به پایین شامل مینا، عاج و پالپ که حاوی رگهای خونی و عصبی است، می باشد. همان طور که در تصویر می بینید ترک از لایه مینا عبور کرده و به عاج رسیده اما هنوز پالپ را تحت تاثیر قرار نداده است.

چرا ترک ‌خوردگی دندان، درد ایجاد می‌کند؟
برای پی بردن به علت درد دندان ترک خورده، باید ابتدا با ساختار دندان آشنا شوید. دندان به طور کلی از سه بخش اصلی مینا، عاج و پالپ تشکیل شده است. مینا لایه سفید رنگ بیرونی دندان است که سخت‌ترین و مقاوم‌ترین ماده در بدن انسان است. در زیر مینا، لایه عاج قرار دارد که نرم‌تر از مینا بود و کمی زرد رنگ است. بخش مرکزی دندان که حاوی رگ‌های خونی و عصب‌ها است پالپ نام دارد. در واقع پالپ تنها بخش زنده دندان است.
هنگامی که لایه سخت بیرونی دندان ترک می‌خورد، عملکرد جویدن باعث می‌شود قطعات آن لغزش و حرکت جزئی داشته و در نتیجه پالپ تحریک شود. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند در نهایت پالپ تا حدی آسیب می‌بیند که دیگر قابل ترمیم نیست.
چنین دندانی نه تنها هنگام جویدن درد می‌گیرد بلکه ممکن است به دماهای شدید نیز حساس شود. ترک‌های گسترده دندان ممکن است به عفونت بافت پالپ منتهی شده و به لثه و استخوان پیرامون دندان گسترش پیدا کنند.

آیا لب پر شدگی دندان درد دارد؟
لب پر شدن دندان اتفاقی بسیار متداول است که در انواع آسیب‌ها و ضربه‌ هایی که به دهان وارد می‌شود اتفاق می‌افتد. بیشتر موارد لب پر شدگی دندان را می‌توان با چسباندن دوباره قطعه کنده شده و یا روشهای ترمیمی مانند باندینگ ( استفاده از رزین کامپوزیت برای پر کردن بخش جدا شده دندان) یا روکش ترمیم نمود. در صورت لب پر شدن دندان هر چه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه کنید بهتر است و جلوی بدترشدن شرایط و عوارض مربوط به آن گرفته می‌شود.

درمان ترک ‌خوردگی دندان چگونه است؟
شکستگی و ترک‌های دندان انواع مختلفی دارند که درمان هر یک ممکن است متفاوت باشد. همچنین نوع شکستگی، محل آن و گستردگی ترک در انتخاب روش درمان اهمیت دارد.

انواع ترک‌های دندان

شکل- ترکهای مویی در سطح دندان با فلش سبز رنگ نشان داده شده است.
• ترک‌های مویی (کریز لاین)
ترک‌های مویی یا کریز لاین (Craze lines) ترک‌های بسیار ریزی هستند که تنها در لایه بیرونی دندان یعنی مینا ایجاد می‌شود. ایجاد این ترک‌ها در بزرگسالان بسیار متداول است. ترک‌های مویی بسیار سطحی بوده و هیچ دردی ایجاد نمی‌کنند و نیازی به درمان ندارند. تنها دلیلی که ممکن است باعث تقاضا برای درمان ترک‌های مویی شود مساله زیبایی است.

• شکستگی کاسپ
هنگامی که بخشی از سطح جونده دندان می‌شکند (معمولاً در اطراف پرشدگی دندان چنین اتفاقی رخ می‌دهد) به آن شکستگی کاسپ گفته می‌شود. شکستگی کاسپ به ندرت آسیبی به پالپ وارد می‌کند و معمولاً درد زیادی ایجاد نمی‌نماید. دندانپزشک برای درمان این موارد شکستگی از مواد پرکننده دندان یا روکش برای محافظت از دندان آسیب دیده استفاده می‌نماید.
اگر دندانتان ترک خورده است و نفس کشیدن از راه دهان یا نوشیدن مایعات سرد باعث دندان درد میشود، یک پد گاز استریل تمیز و مرطوب گاز بگیرید تا موقتاً علائم برطرف شود و بتوانید خود را به مطب دندانپزشکی برسانید. هرگز از مسکن های موضعی دهان استفاده نکنید و آسپیرین بر روی محل درد قرار ندهید.

شکل- در تصویر سمت راست ترک خوردگی قابل درمان و در تصویر سمت چپ ترک خوردگی غیر قابل درمان نشان داده شده است.
• دندان ترک خورده
دندان ترک خورده به دندانی گفته می‌شود که ترک آن از سطح جونده دندان عبور کرده و به صورت عمودی به سمت ریشه گسترش پیدا می‌کند. با این که هنوز قطعات دندان از هم جدا نشده است اما ترک ممکن است گسترش پیدا کند. تشخیص زود هنگام دندان ترک خورده برای نجات دندان‌ حیاتی است. اگر ترک به پالپ برسد ممکن است دندان نیاز به عصب ‌کشی و روکش پیدا کند.
با این حال در صورتی که ترک فراتر از مرز لثه گسترش پیدا کند، دیگر قابل درمان نیست و نمی‌توان دندان را نجات داد. چنین دندانی باید کشیده شود. به همین علت درمان زود هنگام ترک‌ خوردگی دندان اهمیت زیادی دارد. دندان ترک خورده در صورتی که درمان نشود بدتر شده و در نهایت از دست می‌رود.

• دو نیم شدن دندان
دو نیم شدن دندان اغلب حاصل پیشروی طولانی مدت ترک دندان است. دو نیم شدن دندان را می‌توان با یک ترک متمایز که دندان را به دو تکه مشخص و جداگانه تقسیم کرده است، شناسایی نمود.

شکل- دندان دو نیم شده
دندان دو نیم شده را نمی‌توان به طور کامل و دست نخورده نجات داد. محل و اندازه ترک تعیین ‌کننده بخشی از دندان است که می‌توان نجات داد. در برخی موارد درمان ریشه (عصب کشی) برای نجات بخشی از دندان انجام می‌شود.

شکل- ترک عمودی ریشه دندان
• ترک عمودی ریشه
ترک عمودی ریشه دندان به ترک‌هایی گفته می‌شود که از ریشه دندان شروع شده و به سطح جونده دندان گسترش پیدا می‌کنند. اغلب این ترک‌ها علائم جزئی ایجاد کرده و ممکن است تا مدتی بدون علامت و در نتیجه بدون شناسایی بمانند. ترک‌های عمودی ریشه دندان اغلب زمانی شناسایی می‌شوند که لثه و استخوان پیرامون آن دچار عفونت شده است. درمان این وضعیت شامل کشیدن دندان می‌باشد. با این حال گاهی اوقات جراحی با برداشتن بخش شکسته و آسیب ‌دیده دندان می‌تواند باعث نجات بخش‌های باقیمانده دندان شود.

وضعیت دندان پس از درمان ترک ‌خوردگی چگونه خواهد بود؟
شکستگی دندان بر خلاف شکستگی استخوان التیام پیدا نمی‌کند و جوش نمی‌خورد چرا که بیشتر بخش‌های دندان بر خلاف استخوان زنده نیست. برخی از ترک‌های دندان علی‌رغم درمان ممکن است پیشروی کرده و باعث جدا شدن قطعات دندان شوند و در نهایت دندان از دست برود. روکش کردن دندان ترک خورده می‌تواند از آن در مقابل گسترش ترک محافظت نماید اما در تمام موارد نمی‌توان موفقیت این روش را تضمین نمود.
درمان دندان ترک خود باعث برطرف شدن دندان درد و کاهش احتمال گسترش ترک می‌شود. بیشتر دندانهای ترک خورده پس از درمان دوباره عملکرد خود را بازیافته و می‌توانید با آنها به راحتی بجوید.

پیشگیری از ترک خوردن دندان
اگر چه نمی‌توان به طور کامل جلوی هر گونه ترک ‌خوردگی دندان را گرفت اما با اقدامات زیر می‌توانید احتمال آن را تا حد قابل توجهی کاهش دهید:
o اشیای سفت مانند مداد، یخ یا غذاهایی مانند غلاف ذرت را نجوید.
o دندان‌هایتان را به هم فشار ندهید و نسایید.
o در صورتی که دندان قروچه دارید یا فک‌ها را به هم فشار می‌دهید، برای محافظت از دندان‌ها به خصوص در هنگام خواب از محافظ دهان استفاده کنید. در این باره باید با دندانپزشک صحبت نمایید.
o هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی از محافظ دهان استفاده کنید.
o هنگامی که در خودرو می‌نشینید حتماً کمربند ایمنی خود را ببندید.
o غذاهای سرد و داغ را با فاصله ی زمانی مناسب میل نمایید.

http://www.aae.org/patients/symptoms/cracked-teeth.aspx