شکاف لب و کام

شکاف لب و کام نقایص مادرزادی هستند که در دوران بارداری در اثر عدم رشد کامل و درست دهان یا لب ایجاد می‌شوند. 

شکاف لب چیست؟
لب بین هفته چهارم و هفتم بارداری شکل می‌گیرد. در این زمان در جنین در حال رشد، بافت بدن و سلول‌های اختصاصی از اطراف سر به سمت مرکز صورت رشد می‌کنند و به یکدیگر می‌پیوندند تا صورت را تشکیل دهند. این به هم پیوستن بافت‌ها اجزای صورت مانند لب‌ها و دهان را ایجاد می‌نماید.

شکاف لب (Cleft Lip) زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌هایی که لبها را تشکیل می‌دهند از دو طرف به صورت کامل به یکدیگر نمی‌پیوندند. این اتفاق پیش از تولد رخ می‌دهد. نتیجه این است که شکافی در لب بالا باقی می‌ماند. شکاف ممکن است خیلی کوچک باشد و یا به قدری بزرگ باشد که تا بینی ادامه پیدا کند (تصویر زیر). شکاف لب ممکن است در یک یا هر دو طرف لب ایجاد شده و یا در میانه لب باشد که بسیار نادر است. کودکانی که با شکاف لب به دنیا می‌آیند ممکن است دچار شکاف کام نیز باشند.

شکل- در تصویر سمت راست شکاف کام و در تصویر سمت چپ شکاف لب نشان داده شده است.

شکاف کام چیست؟
سقف دهان که به آن کام گفته می‌شود بین هفته ششم تا نهم بارداری تشکیل می‌شود. شکاف کام در صورتی اتفاق می‌افتد که بافت‌های سازنده سقف دهان به طور کامل به یکدیگر نمی‌رسند. در برخی کودکان هم بخش جلو و هم بخش عقب سقف دهان بازمی‌ماند و در برخی دیگر تنها بخشی از کام بازمی‌ماند.

مشکلات دیگر مربوط به شکاف لب و کام
کودکانی که دچار شکاف لب (خواه همراه با شکاف کام باشد یا بدون آن) یا شکاف کام تنها، به دنیا می‌آیند، دچار مشکلاتی در غذا خوردن و صحبت کردن می‌شوند و ممکن است به عفونت گوش مبتلا شوند. همچنین ممکن است مشکلات شنوایی و مشکلاتی در دندان‌های آنها نیز ایجاد شود.

عوامل ایجاد کنندة شکاف لب و کام
عوامل ایجاد کننده شکاف لب و کام در بیشتر نوزادان نامشخص است. برخی از کودکان به علت ایجاد تغییراتی در ژن‌ها دچار این وضعیت می‌شوند. تصور می‌شود شکاف لب و کام بر اثر ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عوامل دیگری مانند محیط پیرامون مادر یا تغذیه و و همچنین برخی داروها در دوران بارداری ایجاد می‌شود.
تحقیقات گسترده صورت گرفته، یافته‌هایی را به دست آورده است که طبق آنها موارد زیر احتمال شکاف لب و کام در کودکان را افزایش می‌دهد:
• سیگار کشیدن - زنانی که در دوران بارداری سیگار می‌کشند بیشتر احتمال دارد کودکشان دچار شکاف لب و کام شود.
• دیابت - زنانی که پیش از بارداری به دیابت مبتلا شده‌ اند، در خطر بیشتر به دنیا آوردن کودک مبتلا به شکاف لب و کام هستند.
• مصرف برخی داروها - مصرف برخی از داروها توسط مادر مانند داروهایی که برای درمان صرع استفاده می‌شود در سه ماهه اول بارداری خطر شکاف لب و کام در کودکان را افزایش می‌دهد.
تحقیقات برای عوامل ایجادکننده شکاف لب و کام در حال انجام است تا در صورت امکان از این وضعیت جلوگیری نمود.

تشخیص شکاف لب و کام
شکاف لب و کام و به خصوص شکاف کام را می‌توان در دوران بارداری با سونوگرافی معمولی شناسایی کرد. همچنین این وضعیت (بخصوص شکاف کام) پس از تولد کودک تشخیص داده می‌شود. با این حال گاهی اوقات برخی انواع شکاف کام ممکن است تا بزرگسالی شناسایی نشوند.

https://www.cdc.gov/ncbddd/birthdefects/cleftlip.html