سندرم ترک خوردن دندان

سندرم ترک دندان وضعیتی است که تشخیص آن دشوار است. اصطلاح سندرم به معنی وجود چند علامت بالینی است که توسط بیمار گزارش شده و توسط دکتر شناسایی می‌شود و اغلب این علائم هم زمان با هم اتفاق می‌افتند. از آنجایی ‌که این علائم و نشانه ‌ها در سندرم ترک دندان متفاوت است تشخیص آن و شناسایی مشکل اصلی دشوار خواهد بود.

سندرم ترک دندان چیست ؟
به‌ طور کلی سندرم ترک دندان را می‌توان در سه مرحله متوالی خلاصه کرد: ترک‌های مویی یا کریز لاین (craze lines)، ترک ‌خوردگی و شکستگی‌.
ترک‌های مویی به ترک‌های ریزی گفته می‌شوند که تنها محدود به لایه مینای دندان هستند. لایه ی مینا، بیرونی ترین لایه دندان و مقاوم ترین ماده بدن انسان است و از ساختارهای آسیب‌ پذیر داخل دندان محافظت می‌کند.

شکل- ترکهای مویی

ترکهای مویی خطر خاصی برای دندان در بر ندارند اما ممکن است به ترک‌های واقعی مینای دندان تبدیل شده و به ساختارهای عمقی تر دندان مانند عاج و پالپ برسند. این وضعیت می‌تواند منجر به مشکل جدی به نام شکستگی شود که در آن ترک به ریشه دندان می رسد. به طور کلی هر چه ترک دندان عمیق‌تر باشد علائم آن شدیدتر خواهد بود. بدترین حالت این است که شکستگی به پالپ دندان برسد.

شکل- در تصویر بالا دندان سمت چپ ترک محدود به تاج است اما ترک دندان سمت راست به پالپ رسیده است.

پالپ تنها بخش زنده ی دندان است که در آن عصب ها و رگهای خونی قرار دارند. در صورتی ‌که ترک‌ خوردگی به پالپ دندان رسیده باشد باید هر چه سریع تر تحت درمان قرار بگیرد تا دندان نجات پیدا کند چرا که در غیر این صورت دندان خود را از دست می‌دهید.

تشخیص ترک دندان
صرفاً به این علت که یک یا دو دندان شما ترک خورده به این معنی نیست که دندان‌های دیگر نیز ترک خواهند خورد. سندرم ترک دندان بر دندان‌های مشخصی تأثیر می‌گذارد. امروزه آمار شکستگی دندان رو به افزایش است و به عنوان سومین عامل از دست دادن دندان معرفی می‌شود. این افزایش شکستگی دندان به چند عامل مهم برمی‌گردد. افزایش طول عمر انسان‌ها به معنی افزایش سن دندان است. هر چه دندان سن بیشتری داشته باشد شکننده ‌تر شده و احتمال ترک خوردن آن بیشتر می‌شود. از طرفی استرس زیاد زندگی امروزی می‌تواند منجر به افزایش دندان قروچه و به هم فشردگی دندان‌ها شود که فشار زیادی بر دندان‌ها تحمیل کرده و باعث ساییدگی و ترک خوردن آنها می‌شود.

تشخیص زود هنگام ترک دندان بسیار مهم است. در صورتی که ترک در مراحل اولیه که کوچک است شناسایی شود، معمولاً درمان بسیار موفقیت ‌آمیز بوده و دندان نجات پیدا می‌کند. ترک‌هایی که ایجاد آنها قریب ‌الوقوع است معمولاً خیلی کوچک هستند و نمی‌توان آنها را در عکس پرتوی ایکس شناسایی کرد بنابراین دندانپزشک باید با استفاده از روش‌های دیگر این کار را انجام دهد. برای این منظور از یک ابزار کوچک تیز به نام شناساگر یا اکسپلورر استفاده می‌شود تا ترک‌های موجود در دندان شناسایی شوند. گار گرفتن یک پد پلاستیکی کوچک نیز می‌تواند علائم ترک‌ خوردگی دندان را تحریک نماید. لامپ‌های فیبر نوری با رنگ مخصوص نیز ممکن است برای این منظور مورد استفاده قرار بگیرند.
گاهی اوقات شناسایی ترک دندان مستلزم ابزارهایی با قدرت بزرگ‌نمایی بالا است. بیشتر اندودنتیست ها از میکروسکوپ برای بررسی دندان استفاده می‌کنند و در شناسایی ترک‌ها و شکستگی‌های کوچک دندان بسیار موفق هستند. همچنین اندودنتیست می‌تواند مشخص کند آیا ترک بافت زنده داخل دندان را نیز درگیر کرده یا خیر و آیا نیازی به عصب ‌کشی برای برطرف کردن درد و علایم وجود دارد یا خیر.

علائم و نشانه ‌های ترک خوردن دندان
وقتی سخن از علایم و نشانه‌ های ترک دندان به میان می‌آید، موضوع پیچیده ‌تر می‌شود چرا که علایم بسته به موقعیت ترک خوردگی و میزان درگیری ساختارها متفاوت است. اگر ترک ساختارهای خارج از دندان (ساختارهای پریودنتال، رباط پریودنتال، لثه و استخوان) را درگیر کرده باشد، علائم متفاوتی ایجاد می‌کند که کاملاً با ترک‌هایی که تنها در داخل دندان و پالپ قرار دارند متفاوت است.
درد تیز و شدید که در هنگام جویدن به مدت کوتاهی احساس می‌شود معمولاً نشان ‌دهنده ترک در دندان زنده است که در آن عصب ها تحت تأثیر قرار نگرفته ‌اند. در صورتی که ترک به عصب های دندان برسد، راه نفوذ را برای باکتریها و ایجاد عفونت باز می‌کند. بافت پالپ که حاوی عصب ها است در اثر ورود باکتری‌ها دچار التهاب شده و به تغییرات دما حساس می‌شود.
ترک خوردن دندان غیر زنده
ترک ‌خوردگی دندان در صورتی که پالپ زنده نباشد، علائمی مبهم ایجاد کرده و منشأ درد را نمی‌توان به راحتی تشخیص داد تا زمانی که بافت‌های پیرامون دندان نیز تحت تأثیر قرار بگیرند. در صورتی ‌که ترک ‌خوردگی، ساختارهای پریودنتال از جمله لثه، رباط پریودنتال و استخوان را نیز درگیر کند علائم ممکن است شامل حساسیت اطراف دندان به لمس یا فشار باشد که در این صورت شناسایی دندان آسیب دیده آسان می‌شود.
هنگامی که ترک بزرگ شده و تبدیل به شکستگی می‌شود، علایم شدت می‌گیرد. در صورتی که ترک در تاج دندان باشد، یک تکه از دندان ممکن است جدا شده و دندان به تغییر دما و غذاهای شیرین حساسیت نشان دهد. در صورتی که ترک در ریشه دندان ایجاد شده باشد، دردی که بیمار احساس می‌کند به صورت فزاینده شدید شده و به ویژه هنگام بروز عفونت درد بیشتری تجربه می‌شود.

درمان ترک‌ خوردگی دندان
ترک دندان هر چه زودتر شناسایی شود سطحی‌تر بود و درمان آن ساده ‌تر و کم تهاجمی تر خواهد بود. درمان ترک دندان همیشه بر اساس تشخیص درست انجام می شود. درمان ممکن است به سادگی پر کردن بخش‌های از دست ‌رفته باشد و یا لازم باشد با روکش از ساختار تضعیف شده دندان محافظت شود.
در صورتی ‌که ترک‌خوردگی به عصب ها رسیده باشند ممکن است نیاز به عصب ‌کشی و محافظت از دندان با روکش داشته باشید.
یکی دیگر از روش‌هایی که ممکن است دندان‌پزشک به شما پیشنهاد دهد استفاده از محافظ دهان یا نایت گارد برای جلوگیری از وارد آمدن فشار زیاد به دندان‌ها در هنگام دندان قروچه و به هم فشردگی دندان‌ها و یا فعالیت‌های ورزشی است.
در بدترین حالت در صورتی که دندان را نتوان نجات داد، باید کشیده شده و با نوعی پروتز مصنوعی مانند ایمپلنت یا دندان مصنوعی جای خالی آن پر شود.

http://www.deardoctor.com/inside-the-magazine/issue-3/cracked-tooth-syndrome/