کراس بایت: علائم، عوامل، عوارض و درمانها

کراس بایت چیست؟
کراس بایت یک ناهنجاری در وضعیت تماس دندانها در هنگام جفت بودن آنها (بایت) است به صورتی که یک یا چند دندان به سمت گونه یا زبان متمایل شده است و دیگر بر دندان متناظر در فک مقابل منطبق نیست (تصویر زیر).

شکل- در سمت چپ تصویر دندانی که وضعیت کراس بایت دارد با فلش نشان داده شده است.

انواع کراس بایت
کراس بایت ممکن است شامل یک یا چند دندان باشد. این اختلال بایت را می توان به دو گروه کراس بایت پیشین (جلوی دهان) و پسین (عقب دهان) و یکطرفه و دو طرفه دسته بندی کرد.
- کراس بایت پیشین یا قدامی: این وضعیت را می توان به عنوان اورجت منفی نیز قلمداد کرد. کراس بایت پیشین یک نمونه متداول از ارتباط اسکلتی کلاس 3 ( بزرگی فک پایین) است.
- کراس بایت پسین یا خلفی: این نوع اختلال بایت، اغلب مربوط به باریک بودن قوس دندانی بالایی و آرواره است. این اختلال بایت ممکن است یک طرفه و یا دو طرفه باشد. کراس بایت یک طرفه اغلب تعیین کننده جا به جایی جانبی موقعیت فک پایین (ماندیبولار) است. چنانچه این حالت در دوران رشد درمان نشود، در بلند مدت ممکن است تبدیل به مشکل ساختاری شده و منجر به عدم تقارن اسکلتی گردد. به این اختلال بایت، جفت گیری معکوس ( reverse articulation ) نیز گفته می شود.

عوامل ایجاد کراس بایت چیست؟
دلایل بروز این اختلال بایت معمولا ارثی است و منشا ژنتیکی دارد. در مواردی نیز ممکن است تاخیر در افتادن دندان شیری یا بیرون زدن دندان به صورت غیر طبیعی ، عامل کراس بایت باشد. اگر علت اصلی آن مشکل ژنتیکی باشد، استخوان فک پایین معمولا پهن تر از استخوان فک بالا است. این وضعیت باعث می شود دندانها در یک یا هر دو طرف دهان، از ردیف خود خارج و کج شوند.
چنانچه علت کراس بایت تاخیر در افتادن دندان شیری یا ناهنجاری در رویش دندان باشد، تنها بر بخشی از دندانها تاثیر می گذارد. در برخی افراد به قدری حضور دندانهای شیری در دهان طول می کشد که دندانهای دائمی به اجبار در پشت آنها رشد می کنند (دندان کوسه ای). مکیدن انگشت نیز با محدود کردن پهنای کام و تغییر شکل استخوان بالای سقف دهان باعث کراس بایت می شود. معمولا این وضعیت به خودی خود اصلاح نمی شود و باید تحت درمان ارتودنسی قرار بگیرد.
در موارد نادر، تنفس از راه دهان باعث بروز نقایصی در شکل استخوان ماگزیلا شده و می تواند دندانها را نامرتب کند. بزرگی لوزه ها نیز می توانند به کراس بایت منجر شوند. اگر لوزه های کودک خیلی بزرگ باشد، ممکن است کودک را وادار به تنفس از راه دهان کند. این حالت ممکن است به نظر بی اهمیت برسد اما می تواند بر رشد فک تاثیر منفی بگذارد. هنگامی که کودک از راه بینی نفس می کشد، زبان در سقف دهان قرار می گیرد و به فکها کمک می کند تا به صورت جانبی رشد کنند اما اگر کودک مجبور باشد از دهان نفس بکشد زبان تغییر موقعیت داده و از سقف دهان دور می شود به همین علت رشد فکها ممکن است نامتقارن شود.

علائم کراس بایت
علائم کراس بایت می تواند شامل درد در هنگام جویدن غذا و دندان درد و فک درد باشد. همچنین می تواند با التهاب مفصل گیجگاهی فکی یا مفصل فک، بر جویدن تاثیر بگذارد. این التهاب باعث درد مفصل فک شده و گاهی سردرد ایجاد می کند.
عوارض کراس بایت
بسیاری افراد سوال می کنند چرا باید کراس بایت را درمان کنند. بیماریهای لثه (پریودنتیت و ژنژیویت)، از دست دادن دندان به علت مال اکلوژن و تخریب مفصل فکی گیجگاهی، ایجاد آرتروز این مفصل و ساییدگی سطح مفصل از جمله عوارض و خطرات کراس بایت هستند. در موارد شدید ممکن است نیاز به جراحی برای تعویض مفصل گیجگاهی فکی باشد.
پیشگیری از کراس بایت
با ترک عادت مکیدن انگشت و تنفس دهانی در کودکی می توان از بروز اختلالات ارتودنسی جلوگیری کرد تا سقف دهان باریک و بد شکل نشود. همچنین در زمان مناسب که دندانهای دائمی می خواهند از لثه بیرون بزنند، باید دندانهای شیری روی آنها را که هنوز نیفتاده اند بکشید. با این حال باید توجه داشته باشید که بسیاری از انواع کراس بایت را نمی توان پیشگیری کرد و تنها باید بر درمان آنها تمرکز شود.
درمان کراس بایت
دلایل لزوم درمان کراس بایت عبارتند از:
- ساییدگی زود هنگام و غیر طبیعی دندانها
- ایجاد عفونت لثه و از دست دادن دندان
- رشد نامتقارن فکها
- ایجاد الگوی نامناسب جویدن و اختلال در عملکرد جویدن
- نازیبا شدن لبخند و دندانها
برای اصلاح کراس بایت چند روش درمانی در نظر گرفته می شود: براکت ارتودنسی، وسیع کننده کام، الاینر شفاف و هدگیر. انتخاب روش درمانی برای اصلاح این اختلال بایت به عهده ارتودنتیست است و برای تصمیم گیری نوع و شدت کراس بایت و ترجیحات شخصی شما در نظر گرفته می شود.
در مواردی که تنفس از راه دهان علت اصلی بوده است، جراحی برداشتن لوزه باید پیش از درمان ارتودنسی صورت بگیرد. اولین بخش درمان وسیع کردن کام است. این کار برای پهن کردن فک بالا و ایجاد فضای کافی برای صاف و مرتب کردن دندانها صورت می گیرد. معمولا وسیع کننده باید 24 ساعته استفاده شود و چند ماه طول می کشد تا نتیجه مطلوب حاصل شود. در فواصل زمانی مشخص با یک کلید مخصوص، پیچ تعبیه شده در مرکز وسیع کننده پیچانده و سفت می شود تا کشش وسط کام حفظ شده و پهنای آن افزایش یابد. پس از اتمام کار از ابزارهای ارتودنسی برای صاف کردن دندانها استفاده می شود که معمولا شامل مجموعه کاملی از براکت است که یک تا دو سال باید بر روی دندانها نصب شود.

http://www.intelligentdental.com/2012/04/12/crossbite/