اسپلینت برای اصلاح نامناسب بودن تماس دندانها با هم (مال اکلوژن)

اکلوژن به معنی تماس بین دندانها در هنگام بستن فکهاست. در واقع اکلوژن ارتباط بین دندانهای بالا و پایین با هم در هنگام استراحت یا جویدن است. مال اکلوژن به همردیف نبودن یا جفت نبودن دندانها و فکها با هم است که به عنوان مشکل بایت میشناسیم. این وضعیت مشکلات متعددی برای سلامت دندانها و دهان ایجاد میکند.

اکلوژن استاتیک به تماس بین دندانها در هنگام بسته بودن و ثابت بودن فکها گفته میشود در حالی که اکلوژن دینامیک به تماس دندانها در هنگام حرکت فکها مثلا موقع جویدن، میگویند. 

  مشکلات اکلوژن 

مال اکلوژن تنها برای دندانها ضرر ندارد بلکه بافتهای نرم و استخوانهای اطراف دندانها، عضله و مفصل فک، ترمیمهای دندانی و عصبها نیز آسیب می بینند. مثلا ممکن است پرکردگی دندانتان زود لق شود، دندانتان هنگام جویدن درد بگیرد، لثه پسروی کند یا مفصل فک اختلال پیدا کند.

اختلالات مفصل فک به اشکال مختلف تجربه میشوند مثلا صدا دادن فک، دندان قروچه، درد فک، شنیدن صدای زنگ در گوش، سردردهای صبحگاهی، سختی باز کردن کامل یا بستن دهان و غیره.

اگر فک در موقعیت نامناسبی قرار داشته باشد، عضله های آن باید سخت تر کار کنند در نتیجه دچار خستگی میشوند و ممکن است گرفتگی یا اسپاسم عضله فک اتفاق بیفتد. این خود باعث سردرد یا میگرن، درد سینوس، درد چشم و درد در گردن یا شانه میشود.

اگر مال اکلوژن درمان نشود سطح تماس دندانها نیز بیشتر ساییده شده و مال اکلوژن تشدید میشود. ساییدگی و ترک خوردگ دندانها و انحراف پیدا کردن آنها نیز از عوارض شایع ناشی از مال اکلوژن است. بنابراین حتی اگر با درمانهایی مانند لمینت دندانها را زیباتر کنید، دستاوردهای درمان دیری نمیپاید که بر باد میرود چون فشار نامناسب فکها دائما در حال تخریب است.

از وسیله های ارتودنسی مانند براکت، اسپلینت های مختلف و غیره برای اصلاح مشکل بایت باید استفاده شود. در طول این مدت برخی از درمانهای مشکلات اکلوژن گوناگون عبارتند از جایگزینی دندانهای از دست رفته، مصرف دارو (معمولا موقتی است)، رژیم غذایی نرم و راهکارهای کنترل استرس برای کاهش دندان قروچه. 

اسپلینت دهان چیست؟ 

 دندانهای جلویی با ایجاد صفحه راهنمای رشد در زمان بیرون زدن دندانها، باعث میشوند برجستگی های دندانهای عقبی فضای کافی برای رشد داشته باشند. از آنجایی که تاج دندانهای عقبی خیلی پهنتر است و برجستگی هایی در سطح جونده آنها وجود دارد ، هنگام غذا جویدن برجستگی های هر دندان در فرورفتگی دندان مقابل قرار میگیرد و به این ترتیب دندانهای عقبی به خوبی روی هم چفت میشوند.

وجود دنداهای عقبی باعث میشود فکها بیش از حد در هم فرو نروند و همپوشانی دندانهای جلویی زیاد نشود در نتیجه ارتفاع نیمه پایینی صورت حفظ میشود.

گاهی اوقات نیروهای مداومی مانند فشار فک در هنگام جویدن، دندان قروچه، فشار زبان به دندانهای جلویی در هنگام بلع یا ناخن جویدن و غیره باعث میشوند دندانها تحت برایند نیروها به سمتی رانده شوند که مطلوب ما نیست. با وسیله ای به نام اسپلینت که طراحی های گوناگون دارد (بایت پلین، بایت اسپلینت، محافظ دهان شبانه یا نایت گارد و غیره)، تلاش میشود. این نیروها خنثی شوند و از انحراف دندانها جلوگیری شود.

اسپلینت پس از قالب گیری از دهان، به صورت سفارشی برای هر بیمار ساخته میشود تا کاملا اندازه دهان او باشد و محافظت کافی از دندانها و بایت داشته باشد.

اسپلینت از دندانها، ایمپلنت و ترمیمهای دندان محافظت میکند و اختلال عملکرد مفصل و عضله فک را کنترل میکند و با ایجاد فضای کافی برای برخی دندانهای تحت فشار، بایت را پایدار میکند. برای کسانی که دندان قروچه دارند باید اسپلینت همیشه استفاده شود تا از عواقب دندان قروچه بر سلامت دندانها و لثه و فک، جلوگیری شود. 

انواع اسپلینت دهان 

 اسپلینت معمولا از رزین آکریلیک ساخته میشود. چند نوع اسپلینت وجود دارد که از جنس مواد سخت، نرم و یا ترکیبی از هر دو ساخته میشوند.

مقاومت اسپلینتهای نرم به اندازه اسپلینتهای سخت نیست و ممکن است در هنگام جویدن نیرو را به فک برگرداند. اسپلینتهای سخت بادوامتر و پایدارتر هستند اما به اندازه اسپلینتهای نرم برای بیمار راحت نیستند.

اسپلینتهایی که از مواد نرم و سخت ساخته میشوند، هم در تماس با دندانهای مقابل دوام اسپلینتهای سخت را دارند و هم استفاده از آنها نسبتا راحت است.ر 

  عملکرد اسپلینت چگونه است؟ 

معمولا اسپلینت تمامی دندانهای بالا یا پایین را میپوشاند اما گاهی نیز از اسپلینت نیمه که تنها بخشی از دندانها را پوشش میدهد استفاده میشود. اسپلینتهای اکلوزال معخمولا در دندانهای بالایی یا پایینی استفاده میشوند، اسپلینتهای فک پایین به دلیل تداخل کمتر در صحبت کردن و قابلیت استفاده در طول روز بدون دیده شدن اسپلینت، بیشتر توصیه میشود. 

شکل- اسپلینت پنکی

اسپلینتهای مسطح اکلوزال یا پنکی (Pankey)، اسپلینتهایی هستند که یک سطح صاف دارند که با دندانهای مقابل تماس پیدا میکند و باعث میشود عضله فک در حالت استراحت و شل قرار بگیرد. اسپلینتهای تغییر موقعیت دهنده اکلوزال برای تغییر موقعیت فک جهت بهبود اکلوژن استفاده میشوند. زمانی از این اسپلینتها استفاده میشود که مفصل فک درد مزمن دارد. این اسپلینت به مفصل امکان میدهد در موقعیت راحت تری قرار بگیرد و فشار از روی آن برداشته شود. 

شکل- اسپلینت تانر

اسپلینت تانر (Tanner) فرورفتگی در سطح دارد که باعث میشود تماس با دندانهای مقابل مطلوب تر و کم آسیب زا تر باشد. این نوع اسپلینت برای بیمارانی استفاده میشود که ساییدگی دندانها یا آسیب دیدگی بافت نرم و استخوانهای پشتیبانی کننده دندانها را نشان میدهند. علاوه بر این از این اسپلینتها برای محفاظت از دندانها و ایمپلنت در بیمراانی که دندان قروچه دارند نیز استفاده میشود. همچنین برای کسانی که ورزش میکنند نیز میتواند مفید باشد چون بسیاری از مردم در حین ورزش، دندانهای خود را به هم فشار میدهند.