انواع مختلف فضانگهدار ثابت و غیر ثابت

دندانهای شیری تنها برای جویدن غذا و صحبت کردن استفاده نمی شوند بلکه محافظ لثه و استخوان فک بوده و فضا و شرایط را برای بیرون زدن دندانهای دائمی آماده نگه می دارند. اما در صورتی که دندان شیری کودک زودتر از موعد بیفتد، باید با استفاده از فضا نگهدار جای خالی آن حفظ شود. در غیر این صورت دندانهای مجاور به سمت فضای خالی حرکت کرده و تمام یا بخشی از آن را پر می کنند. در این حالت دندان دائمی در موقعیت نامناسبی بیرون زده و کج می شود چون فضای کافی برای آن وجود ندارد.
دلایل زود افتادن دندان شیری
- ممکن است در یک حادثه یا زمین خوردن دندان کنده شود
- به علت پوسیدگی شدید دندان که عفونت کرده، دندان کشیده شده است
- از بدو تولد دندان بیرون نزده است
- برخی بیماریها منجر به از دست دادن دندان شده اند

چند نوع فضانگهدار وجود دارد؟
فضا نگهدار از استیل ضد زنگ و یا پلاستیک ساخته می شود. ممکن است این ابزار به صورت ثابت طراحی شده باشد و یا غیر ثابت (متحرک) باشد.
گاهی فضا نگهدار به دندان کنار فضای خالی چسبانده و تثبیت می شود. در این وضعیت به آن ثابت گفته میشود چون بیمار نمی تواند خودش آن را در بیاورد و برای خارج کردن آن، حتما باید به دندانپزشک مراجعه شود.
فضا نگهدار غیر ثابت یا متحرک مشابه نگهدارنده ارتودنسی (ریتینر) است. در آن از دندان مصنوعی یا قطعه ای پلاستیکی برای پر کردن جای خالی دندان استفاده می شود. این نوع فضا نگهدار در شرایطی استفاده می شود که جای خالی دندان در معرض دید قرار دارد و کاملا مشخص است. فضا نگهدار غیر ثابت در کودکان بزرگتری که می توانند دستورات دندانپزشک در مورد نگهداری و مراقبت از آن را رعایت کنند بیشتر استفاده می شود.
چند نوع فضانگهدار ثابت وجود دارد؟

- بند و حلقه و یا روکش و حلقه فضا نگهدارهایی هستند که از سیم استیل ساخته شده است و توسط روکشی که بر روی دندان مجاور جای خالی قرار می گیرد و یا بندی که دور دندان مجاور می افتد (شکل بالا)، در جای خود نگه داشته می شود. حلقه سیمی به روکش یا بند متصل است. در این حالت سیم با سطحی از دندان مجاور که به سمت فضای خالی قرار گرفته است، تماس داشته و مانع حرکت آن می شود و به این ترتیب جا را باز نگه می دارد.

- سیم کمانی زبانی در شرایطی استفاده می شود که در فک پایین در هر دو سمت دهان، دندان عقبی از دست رفته است و یا برای تکیه گاه شدن مناسب نیست. در این حالت در هر دو طرف دهان یک بند فلزی دور دندانی که پشت جای خالی است، قرار می گیرد و سیم کمانی شکلی به آن متصل است. این سیم در تماس با سطح زبانی (لینگوال) دندانها یعنی سطحی که به سمت زبان است، قرار دارد و تا جلوی دهان می آید. با این روش جای خالی در هر دو طرف دهان تنها با یک فضانگهدار حفظ می شود.

- فضانگهدار دیستال شو که یک ابزار ثابت است که در زیر لثه کار گذاشته شده و در شرایطی از آن استفاده می شود که دندان شیری در جلوی دندان مولری که هنوز بیرون نزده، افتاده است. این دندان مولر را معمولا اولین دندان آسیای دائمی می گویند. در این شرایط چون دندانی وجود ندارد که فضا نگهدار نوع حلقه و بند به آن متصل شود، از روش دیگری باید استفاده شود. دیستال شو یک سیم فلزی دارد که کمی پایین تر از سطح لثه قرار می گیرد و مانع بسته شدن فاصله میشود. دیستال شو باید مرتبا توسط دندانپزشک ارزیابی شود چون سیم ممکن است جلوی دندان در حال رشد را بگیرد. ممکن است دیستال شو نیاز به تنظیم داشته باشد تا بگذارد دندان به درستی بیرون بزند. در نتیجه بیشتر دندانپزشکها سعی می کنند از این ابزار استفاده نکنند. به جای آن تلاش میشود دندان شیری در دهان حفظ شود تا زمانی که دندان دائمی زیر آن آماده بیرون آمدن شود.
- دندان مصنوعی نیمه- در کودکانی که چندین دندان از دست داده اند، یک دندان مصنوعی نیمه (چند تایی) ممکن است به جای فضا نگهدار استفاده شود. مثلا کودکانی که به واسطه بیماری مادرزادی به نام دیسپلازی اکتودرمال اغلب چند دندان شیری خود را از دست می دهند، دیگر دندان دائمی ندارند که جایگزین آنها شود. کودکی که چنین وضعیتی دارد تا بزرگسالی از یک دندان مصنوعی غیر ثابت میتواند استفاده کند. پس از آن ایمپلنت یا بریج مناسب تر بوده و جایگزین جای خالی دندان می شود.
ساخت فضا نگهدار
هر فضا نگهدار اختصاصی برای بیمار ساخته می شود. در فضانگهدار ثابت یک بند فلزی اطراف یکی از دندانهای مجاور جای خالی قرار می گیرد و قالبی از دندانها تهیه می شود. قالبها با مواد نرمی مشابه خمیر دندان تهیه می شوند. سپس قالب از دهان خارج شده و به لابراتوار ارسال می شود. در آنجا از روی قالب فضا نگهدار ساخته می شود. در جلسه بعدی مراجعه، ابتدا فضا نگهدار در دهان ارزیابی می شود و اگر مناسب بود همان جا با چسب مخصوص تثبیت می شود. گاهی ممکن است بدون قالب گیری در همان جلسه اول فضا نگهدار برای بیمار ساخته شود.
در مورد انواع غیر ثابت نیز دندانپزشک قالب دندانها را گرفته و به لابراتوار ارسال می کند تا در آنجا فضانگهدار ساخته شده و آماده استفاده شود.

http://www.colgate.com/en/us/oc/oral-health/cosmetic-dentistry/early-orthodontics/article/space-maintainers-for-premature-tooth-loss